Salsa
Herkomst: Cariben
Dans: Rueda en Bachata
Dansers: Milton Lopes en de Euro Latino Dance Company van Rina Bernabela
Salsa is een verzamelnaam voor onnoemelijk veel verschillende stijlen uit het Caribisch gebied en Zuid-Amerika. Het fundament van de Salsa van nu vormt de son, een muziek- en danssoort die afkomstig is uit Cuba. Het ontstaansproces wordt wel een spel tussen suikerriet en tabak genoemd, omdat ze geboren werd uit de muziek van de Afrikaanse slaven die op de suikerrietplantage woonden en de immigranten, voornamelijk de guajiros, boeren, van de Canarische eilanden die de tabak meebrachten. Van de oorspronkelijke eilandbevolking rest in de muziek alleen het percussie-instrument maracas. Op een samenspel van instrumenten en ritmes werden Spaanse teksten gezongen. De zang is vaak een vraag- en antwoordspel en de teksten gaan vooral over liefde. Vaak worden ze ter plekke geïmproviseerd. In de jaren ’30 waren groepen van zes of zeven soneros in Cuba populair, die voornamelijk gitaar en percussie speelden. De clave geeft het centrale ritme aan. Deze groepen waren de voorgangers van de grote Salsaorkesten. De son uit Cuba kent de laatste twee decennia een opleving, vooral door de initiatieven van locale musici zoals Juan de Marcos met Sierra Maestra die samen met grootheden van de oudere generatie spelen.
Door seizoenswerkers die Cuba in- en uittrokken in de tijden van de suikerrietoogst werden de muziek en dans meegenomen naar andere landen. Toen Cuba na de revolutie in 1959 een afgesloten gebied werd, zorgden muzikanten vanuit Noord-Amerika voor de verspreiding over de hele wereld. Vooral New York kende een zeer actieve scene, die de vele stijlen uit Latijns-Amerika samenvoegde en mengde met rock en funk. Dit werd in de jaren ’70 van de vorige eeuw Salsa. Het woord 'Salsa' betekent 'pittige saus' en werd van oudsher in Latijns-Amerikaanse muziekkringen een muzikant toegeroepen die een pittige solo liet horen. Onder dit etiket zijn onder meer de Cubaanse son, rumba, mambo, chachacha en danzón, de Dominicaanse merengue, de Colombiaanse cumbia en de Puertoricaanse plena verzameld.
Bij het dansen van Salsa gaat het om interactie met de danspartner, met een natuurlijke swing in de heupen en een cadans die door de passen wordt bepaald. In sommige stijlen zijn ook snelle draaien en ingewikkelde figuren belangrijk. De dans heeft geen vaste choreografie, het gaat om de interpretatie van de muziek. Salsa wordt over het algemeen gedanst in een vierkwartsmaat met acht tellen. De dansers zetten steeds 3 stappen gevolgd door een pauze. De populairste hedendaagse stijlen zijn LA- stijl en New York-stijl. Het verschil zit in de tel waarop de passen beginnen. Bij LA-stijl beginnen de dansers op de eerste tel en hebben de rust op 4. Deze telling is voor beginners makkelijk op te pakken. Een andere benaming voor deze stijl is ook wel Puerto Rico-stijl. Er wordt vaak in lijnen gedanst, waarbij tijdens het uitvoeren van een Salsacombinatie de dansers vaak op dezelfde plaats blijven. Bij de New York-stijl beginnen de dansers op twee en is de rust op de eerste tel. Deze stijl heet ook wel ‘mambo on two’. Een meer relaxte stijl is de Antilliaanse stijl, waarvan de passen op de derde tel beginnen.
Salsa kent ook freestyling: dansen zonder partner of los van elkaar. In freestyling kan de danser laten zien wat hij kan in het uitvoeren van ingewikkelde passen, shines genoemd. Als freestyling door vrouwen wordt uitgevoerd, wordt het Lady-Styling genoemd; de danseres beweegt hierbij uitermate gracieus en vrouwelijk.
Veel dansers zetten hun eerste passen op de merengue, een stijl uit de Dominicaanse republiek, die in een snelle 2/4 maat wordt gedanst. Een vorm die in Nederland ook veel beoefend wordt is Rueda de Casino, een vorm die tot de jaren ‘50 in Cuba in de nachtclubs, casino’s, werd gedanst. Er wordt met minimaal drie paren in een kring (rueda betekent ‘wiel’) gedanst en er is een leider die door roepen of handgebaren aangeeft welke figuren de dansers gezamenlijk moeten uitvoeren. Er bestaan wel vierhonderd verschillende figuren.
Milton Lopes, afkomstig uit het Caribisch gebied, is een van de pioniers van de LA-stijl in Nederland. Hij organiseerde vele wedstrijden en internationale festivals. Momenteel woont hij in Istanbul, waar hij de Salsaschool Dans Kafé leidt.
Rina Bernabela is van Antiliaanse afkomst. Zij heeft de Dansacademie in Arnhem doorlopen en werkt als choreograaf en lerares voor verschillende dansgroepen en scholen in Nederland.
Een nieuwe manier om met Salsa de harten te veroveren is de zumba, een fitnessvorm ontwikkeld door Alfredo ‘Beto’ Perez, die de bewegingen en de stevige swingende muziek aan de Salsa heeft ontleend. Je kunt ervoor terecht in sportscholen en in Salsascholen.